Bir zamanlar size iyilik yapan biri sizin ona borçlu hissetmenize kıyasla yeni bir iyilik yapmaya daha hazır olacaktır.

– Benjamin Franklin

Benjamin Franklin Etkisi Nedir

bjfr

Birilerine yardım etmek, iyilik yapmak psikolojik açıdan bizleri her zaman mutlu hissetirmiştir. İyiliklerimizi karşılıksız yapsak da bazen onlara karşılık buluruz. Peki iyilik yapmak neden karşı tarafı borçlu hissettirir?

Franklin ünlü otobiyografisinde politikadaki bir rakibinden nadir bulunan ve sadece onda olan bir kitabı ödünç istediği hikayeyi anlatıyor. Rakibi, Franklin’in istediği kitabı vermeyi kabul ediyor ve ardından Franklin kendisine bir teşekkür notu gönderiyor. İkili, hayatlarına yakın arkadaşlar olarak devam ediyor. Benjamin Franklin, bu etkiyi iyilik yaptığımız kişilere kendimizi daha yakın hissederiz şeklinde tanımlıyor.
Benjamin Franklin Etkisi, sinir bilim ve psikolojide bilişsel uyumsuzluk olarak tanımlanıyor. İnsanlarla aramızdaki gerilimi çözebilmemiz için onlara yaklaşımlarımızı, davranışlarımızı, düşüncelerimizi değiştirebiliyoruz. Bu da, sosyal toplum içerisinde anlaşmazlık ve uyumsuzlukların çözülmesini sağlıyor.
Bu etkiyi test etmek için yapılan deneylerden biri, bir dizi çift üzerinde uygulandı. Deneyde, partnerlerden biri, diğerine sürekli iyilik yaparken, diğeri normal davrandı. İyilik yapan partner, diğerinin genel olarak istediklerini yerine getirmek haricinde, ona güzel sözler söyledi. Deneyin sonucunda, tüm çiftlerde iyilikleri gören kişilerin iyilikleri yapan kişilere duygusal yakınlığına kıyasla, iyiliği yapan kişilerin iyiliği gören kişilere duygusal yakınlığı %5 dolaylarında daha fazla arttı. Normalde toplumsal yapı dahilinde iyilik gören kişilerin sempatik duygularının daha fazla artmasını bekliyor olsak da, iyiliği yapan kişilerin sempatik duyguları daha fazla güçlendi.
2014 yılında ABD ve Japonya’dan katılımcıların olduğu başka bir deneyde, bir projeyi tamamlamak için yardım isteyen birinin yardım istemeyenlere göre çok daha fazla sevildiği ortaya çıktı. Bunlar gibi yapılan ve Benjamin Franklin Etkisi’ni kanıtlamış yaklaşık 1500 deney var.
deney

Bu Etkiden Nasıl Yararlanabiliriz

Öncelikle hatırlamanız gereken, yapılan iyiliğin kapsamının iyiliğin kendisinden daha geniş olduğudur. Birçok araştırma göstermiştir ki iyilik yaptığınız kişiye karşı eskisinden daha pozitif duygular hissetmeye başlarsınız.

Yardım istemekten çekinmeyin. Genellikle reddedilme ihtimalini abartırız. Çünkü birinden yardım istediğimizde biz istediğimiz yardımın neden olacağı bedel üzerinde yoğunlaşırken, yardım istediğimiz kişi reddetmenin sosyal maliyetine odaklanır. Bu nedenle yardım taleplerine hayır demek güçtür.

Birisinden bir iyilik istediğinizde, reddetmesini önlemek için karşılık verme ilkesinden yararlanabilirsiniz. Eğer birinden bir konuda yardım istemeden önce ona küçük bir iyilik yaparsanız, o kişinin hayır deme ihtimalini azaltırsınız. Ancak karşılıklılık ilkesinin çalışması için bu ikisi arasında geçen sürenin kısa olması gerekir.

Benzer şekilde birinden bir iyilik istedikten sonra o kişiye küçük bir iyilik yaparak karşılık vermek, daha sonra ki yardım taleplerinize olumlu yanıt alma ihtimalinizi güçlendirir. Bu yüzden eğer büyük bir iyiliğe ihtiyacınız varsa küçük iyilikler isteyerek ve karşılığını vererek ilerlemeniz daha iyi sonuç verecektir.